Ons doel

Energietransitie als een sociotechnische uitdaging

JUST PREPARE - Putting REsident Practices And REsidential areas at the center of a JUST and effective energy transition in underprivileged neighbourhoods

De Uitdagingen

In wijken met minder kansen blijkt de energietransitie (ET) vaak moeilijk van de grond te komen. Dat komt vooral door twee problemen:

  1. Techniek past niet altijd bij het dagelijks leven van bewoners.
    Bijvoorbeeld: nieuwe installaties of renovaties sluiten niet goed aan op hoe mensen koken, wassen of verwarmen.

  2. Bewoners voelen zich weinig betrokken bij de plannen en besluiten.
    Hierdoor ontstaat wantrouwen en soms zelfs weerstand tegen veranderingen.

Deze problemen kunnen ervoor zorgen dat de ET minder effectief wordt én minder eerlijk uitpakt, bijvoorbeeld door een ongelijke verdeling van kosten en voordelen of door onvoldoende aandacht voor kwetsbare groepen.

Wat is nodig voor een eerlijke energietransitie?

Daarom is een bottom-up aanpak nodig, zodat plannen aansluiten bij wat bewoners nodig hebben en hoe zij leven.

Dat betekent dat gemeenten, woningcorporaties en andere organisaties hun plannen beter laten aansluiten op wat bewoners nodig hebben en hoe zij leven. Het vraagt ook om:

  • Nieuwe ideeën voor renovaties, technologie en samenwerking.

  • Inzicht in de diversiteit van bewoners en hun energiegebruik.

  • Praktische methoden om deze inzichten te verzamelen en toe te passen.

  • Les- en trainingsmateriaal voor professionals in opleiding (MBO/HBO) en in het werkveld.

Dit project ontwikkelt deze kennis en methoden en test ze in vier Living Labs, waarin gemeenten, bewoners en andere partners samenwerken. Wat daar goed werkt, wordt vertaald naar Learning Labs voor gebruik op andere plekken, bijvoorbeeld door professionals, bedrijven en studenten die met de energietransitie te maken hebben.

Volledige beschrijving project

In kansarme wijken stuiten pogingen om de energietransitie (ET) te realiseren op twee wanverhoudingen: 1) tussen retrofit-technologieën en bewoners’ energie praktijken, en 2) tussen bewoners en actoren die oplossingen plannen en implementeren. Deze kunnen mogelijk de ET verhinderen als het aankomt op zowel de effectiviteit (door weertand te produceren, rebound en prebound effecten), als de rechtvaardigheid (dus, de distributie van lasten en lusten, de mate van toegang tot besluitvorming omtrent de ET, en de erkenning van hoe kwetsbare groepen worden getroffen door de ET). Kennis onderliggend aan deze wanverhoudingen schiet te kort in de diepte als het gaat om energie consumerende parktijken als koken, wassen, en verwarmen. Daarnaast is er ook een tekort aan effectieve en rechtvaardige methoden om bewoners uit kansarme wijken te betrekken in de ET.

Een effectieve en rechtvaardige ET vereist dus een ‘bottom-up’ perspectief voor het herzien en ontwikkelen van thematische agenda’s voor gemeentes, woningcorporaties en andere institutionele actoren; repertoires van interface-technologieën, renovatie strategieën en bestuursregelingen. Daarnaast vereist het ook inzicht in de diversiteit die de huidige en toekomstige behoeften en praktijken van bewoners omvat, methoden om zulke inzichten te ontwikkelen of te controleren in gevallen buiten ons project, en dus ook educatie materiaal voor (post-)initiële training voor professionals om de ET in kansarme wijken te bemoedigen. Dit project ontwikkelt de methodologische en substantiële kennis die nodig is om deze problemen aan te pakken. Initiële kennis uitkomsten worden getest en verbeterd op basis van lessen onttrokken uit vier Living Labs, waarin vier gemeentes, bewoners en andere belanghebbenden participeren. Deze outputs worden vertaald naar outcomes voor het gebruik op andere plekken in de Learning Labs, waarin zowel Living Lab belanghebbenden, als ondernemingen en deskundigen wat betreft kennis utilisatie en overdracht participeren.